Trách nhiệm của công chứng viên khi công chứng hợp đồng chia tách đất
Trách nhiệm công chứng viên chia tách là một trong những yếu tố quan trọng bảo đảm tính hợp pháp, minh bạch và an toàn pháp lý trong giao dịch bất động sản. Khi thực hiện công chứng hợp đồng chia tách đất, công chứng viên không chỉ đóng vai trò xác thực chữ ký, mà còn phải chịu trách nhiệm kiểm tra pháp lý, giải thích quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ các trách nhiệm này theo quy định pháp luật và thực tiễn.
Chia tách đất là việc người sử dụng đất thực hiện phân chia một thửa đất thành nhiều thửa nhỏ hơn để chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế hoặc thực hiện mục đích khác. Việc chia tách thường đi kèm với hợp đồng tặng cho, mua bán hoặc phân chia di sản.
1.2. Hợp đồng chia tách đất có bắt buộc công chứng?
Theo Điều 167 Luật Đất đai 2013, việc chia tách gắn liền với việc chuyển quyền sử dụng đất (mua bán, tặng cho, chia thừa kế…) thì bắt buộc phải công chứng hoặc chứng thực hợp đồng, trừ trường hợp tổ chức kinh doanh bất động sản.
2. Trách nhiệm công chứng viên chia tách theo quy định pháp luật
2.1. Công chứng viên chia tách có trách nhiệm kiểm tra tính hợp pháp của hồ sơ
Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải:
“Kiểm tra, đối chiếu giấy tờ tùy thân, giấy tờ về quyền sử dụng đất, giấy tờ liên quan đến giao dịch; xác minh tính xác thực của các giấy tờ đó.”
Đối với hợp đồng chia tách đất, công chứng viên cần đảm bảo:
Chủ thể có quyền sử dụng đất hợp pháp
Đất đủ điều kiện tách thửa theo quy định địa phương
Không thuộc diện tranh chấp, kê biên, quy hoạch
2.2. Công chứng viên chia tách có trách nhiệm giải thích quyền, nghĩa vụ và rủi ro pháp lý
Khoản 2 Điều 7 Luật Công chứng 2014 quy định:
“Công chứng viên có nghĩa vụ giải thích cho người yêu cầu công chứng hiểu rõ quyền, nghĩa vụ, lợi ích hợp pháp và hậu quả pháp lý của việc giao kết hợp đồng.”
Việc này giúp các bên (nhất là người dân) tránh những hiểu lầm trong chia tách đất như: không rõ ranh giới, quyền lối đi chung, nghĩa vụ nộp thuế…
2.3. Công chứng viên chia tách có trách nhiệm từ chối công chứng khi có dấu hiệu vi phạm
Công chứng viên có trách nhiệm từ chối công chứng nếu phát hiện hợp đồng có vi phạm pháp luật, giả mạo giấy tờ hoặc xâm phạm quyền lợi người thứ ba (Điều 44 Luật Công chứng 2014). Đây là trách nhiệm quan trọng để ngăn chặn giao dịch trái pháp luật.
Trường hợp 1: Ông Minh có một thửa đất ở quận 9, TP.HCM, muốn chia cho hai người con mỗi người một phần đất để xây nhà. Ông lập hợp đồng tặng cho chia tách và đến công chứng. Công chứng viên đã kiểm tra giấy tờ và phát hiện khu đất chưa đủ diện tích tách thửa theo Quyết định của UBND TP.HCM. Vì vậy, công chứng viên đã từ chối công chứng và hướng dẫn ông Minh làm thủ tục điều chỉnh quy hoạch trước.
Trường hợp 2: Bà Hồng có một thửa đất được thừa kế. Bà muốn chia đôi cho hai chị em trong gia đình, nhưng người em đang sống ở nước ngoài, không có mặt ký trực tiếp. Công chứng viên yêu cầu bà cung cấp văn bản ủy quyền hợp pháp có chứng nhận của Lãnh sự quán để tránh tranh chấp sau này. Sau khi hoàn tất, hợp đồng chia tách được công chứng đúng quy trình.
4. Các hậu quả nếu công chứng viên làm sai trách nhiệm
>>>Xem thêm: Dịch vụ công chứng tại nhà – Cứu cánh cho người già yếu và phụ nữ mang thai
Nếu công chứng viên không thực hiện đúng trách nhiệm công chứng viên chia tách, có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng:
Hợp đồng công chứng bị tuyên vô hiệu
Gây thiệt hại cho các bên tham gia, đặc biệt là bên nhận chuyển quyền
Công chứng viên có thể bị xử lý kỷ luật, bị thu hồi thẻ hành nghề, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm dân sự hoặc hình sự nếu gây thiệt hại lớn
5. Lời khuyên khi công chứng hợp đồng chia tách đất
Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ: sổ đỏ, bản vẽ tách thửa, CMND/CCCD, hộ khẩu…
Kiểm tra quy định tách thửa tại địa phương (quyết định của UBND tỉnh/thành phố)
Chọn văn phòng công chứng uy tín, có kinh nghiệm trong chia tách đất
Lắng nghe giải thích của công chứng viên để hiểu rõ nghĩa vụ sau khi ký hợp đồng
>>>Xem thêm: Chỉ cần 1 chữ ký sai, Công chứng tách thửa có thể bị vô hiệu toàn bộ.
Kết luận
Trách nhiệm công chứng viên chia tách đóng vai trò then chốt trong việc bảo đảm tính pháp lý của hợp đồng, giúp các bên an tâm giao dịch, đồng thời phòng tránh tranh chấp đất đai sau này. Việc lựa chọn đúng công chứng viên và thực hiện đúng quy trình là bước đi cần thiết để bảo vệ quyền lợi chính đáng của bạn.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
