Rủi ro pháp lý tiềm ẩn khi công chứng được thực hiện tại nơi cư trú

Trong thực tiễn, công chứng tại nơi cư trú (nhà riêng, nơi ở tạm thời) thường được lựa chọn vì sự thuận tiện cho người già yếu, người bệnh hoặc các bên không thể di chuyển. Tuy nhiên, nếu không được thực hiện đúng căn cứ và trình tự pháp luật, hình thức này tiềm ẩn nhiều rủi ro công chứng tại nơi cư trú, thậm chí dẫn đến việc văn bản công chứng bị Tòa án tuyên vô hiệu. Bài viết dưới đây phân tích toàn diện các rủi ro pháp lý phổ biến, căn cứ pháp luật điều chỉnh và ví dụ thực tế minh họa.

>>> Xem thêm: Địa chỉ văn phòng công chứng gần nhất, phục vụ tận tình, chuyên nghiệp

1. Khung pháp lý điều chỉnh công chứng tại nơi cư trú

1.1. Công chứng tại nơi cư trú là ngoại lệ của nguyên tắc chung

Theo khoản 1 Điều 44 Luật Công chứng 2014:

“Việc công chứng phải được thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.”

Như vậy, công chứng tại nơi cư trú không phải nguyên tắc, mà là ngoại lệ, chỉ được chấp nhận khi có căn cứ hợp pháp.

1.2. Căn cứ pháp lý cho công chứng ngoài trụ sở

Theo khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014:

“Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở … trong trường hợp người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại được … hoặc vì lý do chính đáng khác.”

Nếu không chứng minh được căn cứ này, việc công chứng tại nơi cư trú có thể bị xem là vi phạm trình tự, thủ tục công chứng.

2. Rủi ro công chứng tại nơi cư trú do xác định sai căn cứ pháp lý

2.1. Công chứng tại nhà chỉ vì sự thuận tiện

Một rủi ro công chứng tại nơi cư trú thường gặp là:

• Người yêu cầu vẫn có khả năng đi lại;

• Không có lý do chính đáng;

• Công chứng viên chấp nhận vì nể nang hoặc thuận tiện.

Trong trường hợp này, Tòa án có thể đánh giá việc công chứng ngoài trụ sở là không đúng căn cứ pháp luật, làm giảm giá trị pháp lý của văn bản.

2.2. Không ghi nhận hoặc chứng minh được lý do công chứng tại nơi cư trú

Nếu lời chứng không thể hiện:

• Lý do công chứng ngoài trụ sở;

• Hoàn cảnh cụ thể của người yêu cầu;

thì khi tranh chấp phát sinh, công chứng viên khó chứng minh việc chấp nhận công chứng là đúng luật.

>>> Xem thêm: Công chứng hợp đồng mua bán nhà cần những hồ sơ, giấy tờ gì?

3. Rủi ro công chứng tại nơi cư trú liên quan đến năng lực hành vi dân sự

3.1. Đánh giá sai tình trạng sức khỏe, nhận thức của người ký

Theo Điều 20, 21, 22 Bộ luật Dân sự 2015, năng lực hành vi dân sự là điều kiện tiên quyết để giao dịch có hiệu lực.

Trong môi trường nhà riêng:

• Người ký thường là người cao tuổi;

• Có thể đang điều trị bệnh;

• Dễ bị tác động bởi người thân.

Nếu công chứng viên không xác minh đầy đủ, hợp đồng có nguy cơ bị tuyên vô hiệu theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015.

3.2. Không ghi nhận tình trạng sức khỏe trong lời chứng

Một rủi ro công chứng tại nơi cư trú nghiêm trọng là:

• Không ghi nhận tình trạng tỉnh táo, minh mẫn;

• Không thể hiện việc công chứng viên đã giải thích đầy đủ nội dung hợp đồng.

Thực tiễn xét xử cho thấy, đây là căn cứ thường được Tòa án sử dụng để tuyên hợp đồng vô hiệu.

4. Rủi ro công chứng tại nơi cư trú do khó kiểm soát yếu tố tự nguyện

4.1. Nguy cơ bị ép buộc, chi phối ý chí

Khác với môi trường công chứng tại trụ sở, tại nơi cư trú:

• Người thân thường có mặt đông đủ;

• Có thể xảy ra tác động tâm lý, gây áp lực.

Theo Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch được xác lập do bị ép buộc có thể bị tuyên vô hiệu.

4.2. Công chứng viên khó trao đổi riêng với người ký

Nếu không có điều kiện trao đổi độc lập với người ký, công chứng viên khó xác định ý chí tự nguyện, làm gia tăng rủi ro pháp lý cho văn bản công chứng.

5. Rủi ro công chứng tại nơi cư trú liên quan đến đối tượng và nội dung giao dịch

5.1. Giao dịch giả tạo, che giấu nghĩa vụ

Theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch giả tạo bị vô hiệu.

Công chứng tại nhà riêng là môi trường dễ phát sinh:

• Hợp đồng tặng cho giả tạo;

• Chuyển nhượng để trốn tránh nghĩa vụ;

• Chuyển dịch tài sản không minh bạch.

Nếu công chứng viên không phát hiện kịp thời, rủi ro công chứng tại nơi cư trú sẽ chuyển hóa thành trách nhiệm pháp lý.

5.2. Thiếu điều kiện kiểm tra thực tế hồ sơ, tài sản

Việc công chứng ngoài trụ sở có thể hạn chế:

• Khả năng kiểm tra hồ sơ gốc;

• Tra cứu thông tin pháp lý;

• Phát hiện tranh chấp tiềm ẩn.

>>> Xem thêm: Dịch vụ cấp sổ đỏ lần đầu giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí

6. Ví dụ thực tế về rủi ro công chứng tại nơi cư trú

6.1. Ví dụ minh họa

Bà E (81 tuổi) ký hợp đồng tặng cho toàn bộ nhà đất cho một người con tại nhà riêng. Công chứng viên:

• Không ghi nhận tình trạng sức khỏe;

• Không trao đổi riêng với bà E;

• Không làm rõ lý do công chứng ngoài trụ sở.

Sau khi bà E qua đời, các con khác khởi kiện. Tòa án xác định:

• Có dấu hiệu suy giảm nhận thức;

• Trình tự công chứng không chặt chẽ;

• Hợp đồng bị tuyên vô hiệu, văn bản công chứng không được bảo vệ.

6.2. Bài học pháp lý về rủi ro công chứng tại nơi cư trú

Trường hợp này cho thấy, rủi ro công chứng tại nơi cư trú không chỉ ảnh hưởng đến hiệu lực hợp đồng mà còn kéo theo trách nhiệm bồi thường của công chứng viên.

>>> Xem thêm: Thủ tục công chứng ủy quyền được thực hiện như thế nào?

Kết luận:

Có thể khẳng định rằng:

• Rủi ro công chứng tại nơi cư trú luôn cao hơn so với công chứng tại trụ sở;

• Việc xác định đúng căn cứ, xác minh kỹ năng lực và ý chí là yếu tố sống còn;

• Chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể khiến văn bản công chứng bị vô hiệu.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Chứng thực, sao y là gì? Có mối quan hệ như thế nào?

>>> Công chứng di chúc tại nhà, bệnh viện, trường học, ….

>>> Thủ tục công chứng mua bán xe thông dụng năm 2025

>>> Ký kết văn bản tại bệnh viện: Khi nào cần công chứng viên trực tiếp chứng kiến?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com