Trong giao dịch dân sự và thương mại, hợp đồng là căn cứ pháp lý ràng buộc quyền và nghĩa vụ giữa các bên. Tuy nhiên, nhiều người thường nhầm lẫn giữa hợp đồng mua bán và hợp đồng vay vốn. Việc phân biệt rõ hai loại hợp đồng này giúp người dân và doanh nghiệp hạn chế rủi ro pháp lý khi ký kết. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết các loại hợp đồng mua bán và hợp đồng vay vốn theo quy định pháp luật mới nhất.
Bộ luật Dân sự 2015: Văn bản pháp lý cơ bản điều chỉnh nguyên tắc giao kết, thực hiện và chấm dứt hợp đồng.
Luật Nhà ở 2023 (có hiệu lực từ 01/01/2025): Điều chỉnh về hợp đồng mua bán, thuê, thuê mua nhà ở.
Luật Các tổ chức tín dụng 2024: Quy định về hợp đồng vay vốn giữa tổ chức tín dụng và khách hàng.
Luật Kinh doanh bất động sản 2023: Điều chỉnh hợp đồng mua bán, chuyển nhượng bất động sản.
2. Khái niệm và đặc điểm của hợp đồng mua bán
2.1. Khái niệm hợp đồng mua bán
Theo Điều 430 Bộ luật Dân sự 2015: “Hợp đồng mua bán tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên bán có nghĩa vụ giao tài sản và chuyển quyền sở hữu tài sản cho bên mua, còn bên mua có nghĩa vụ trả tiền cho bên bán.”
2.2. Đặc điểm của hợp đồng mua bán
Đối tượng là tài sản hữu hình hoặc vô hình (nhà, đất, hàng hóa, quyền tài sản).
Là hợp đồng chuyển giao quyền sở hữu từ bên bán sang bên mua.
Có thể phải công chứng, chứng thực trong một số trường hợp (như mua bán nhà ở theo Điều 122 Luật Nhà ở 2023).
Ví dụ minh họa: Anh Nam mua căn hộ nhà ở xã hội tại Hà Nội với giá 950 triệu đồng. Hợp đồng mua bán nhà phải lập thành văn bản, có công chứng tại văn phòng công chứng theo quy định tại Điều 121, 122 Luật Nhà ở 2023.
Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015: “Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.”
Trong lĩnh vực ngân hàng, hợp đồng vay vốn thường được ký kết giữa tổ chức tín dụng và khách hàng, chịu sự điều chỉnh thêm bởi Luật Các tổ chức tín dụng 2024.
Đối tượng là tiền hoặc tài sản có thể hoàn trả bằng vật cùng loại.
Bên vay có nghĩa vụ trả cả gốc và lãi (nếu có).
Không chuyển quyền sở hữu tài sản, chỉ chuyển giao quyền sử dụng tài sản trong thời hạn vay.
Ví dụ minh họa: Chị Lan vay 700 triệu đồng tại ngân hàng để thanh toán hợp đồng mua bán nhà ở xã hội. Ngân hàng và chị Lan ký kết hợp đồng vay vốn, lãi suất 6%/năm, thời hạn 15 năm.
4. So sánh hợp đồng mua bán và hợp đồng vay vốn
Tiêu chí
Hợp đồng mua bán
Hợp đồng vay vốn
Đối tượng
Tài sản, hàng hóa, bất động sản, quyền tài sản
Tiền hoặc tài sản có thể hoàn trả
Mục đích
Chuyển quyền sở hữu tài sản
Sử dụng tạm thời tài sản, sau đó hoàn trả
Quyền sở hữu
Chuyển từ bên bán sang bên mua
Không chuyển quyền sở hữu, chỉ chuyển quyền sử dụng
Hình thức
Bằng văn bản, có thể cần công chứng (như mua bán nhà)
Văn bản, theo mẫu của tổ chức tín dụng
Pháp luật điều chỉnh
Bộ luật Dân sự 2015, Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh BĐS 2023
Bộ luật Dân sự 2015, Luật Các tổ chức tín dụng 2024
Ví dụ
Mua bán nhà ở xã hội
Vay vốn ngân hàng để mua nhà
5. Rủi ro khi nhầm lẫn các loại hợp đồng mua bán và hợp đồng vay vốn
Ký hợp đồng mua bán nhưng không công chứng: giao dịch có thể vô hiệu theo Điều 122 Luật Nhà ở 2023.
Nhầm lẫn điều khoản trong hợp đồng vay vốn: có thể dẫn đến trả lãi cao, vi phạm nghĩa vụ trả nợ.
Kết hợp song song cả hai hợp đồng (mua nhà bằng vốn vay): nếu không phân biệt rõ nghĩa vụ trong từng hợp đồng, người mua dễ bị áp lực tài chính hoặc vướng tranh chấp pháp lý.
Ví dụ thực tế: Một số trường hợp người dân ký hợp đồng góp vốn mua nhà (thực chất là hợp đồng vay vốn trá hình) với chủ đầu tư không đủ điều kiện pháp lý, dẫn đến mất trắng tiền do dự án bị “treo”.
Việc phân biệt các loại hợp đồng mua bán và hợp đồng vay vốn là rất quan trọng để bảo vệ quyền lợi của các bên trong giao dịch. Nếu hợp đồng mua bán hướng tới việc chuyển quyền sở hữu tài sản, thì hợp đồng vay vốn chỉ nhằm chuyển giao quyền sử dụng tạm thời. Người dân cần nắm rõ căn cứ pháp lý và lưu ý các điều khoản khi ký kết để hạn chế tranh chấp.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
