Công chứng ngoài trụ sở và trách nhiệm bồi thường của tổ chức hành nghề

Trong thực tiễn, công chứng ngoài trụ sở (công chứng tại nhà, bệnh viện, nơi cư trú…) tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý hơn so với công chứng tại văn phòng. Khi văn bản công chứng bị tuyên vô hiệu hoặc gây thiệt hại cho các bên, vấn đề đặt ra là bồi thường công chứng ngoài trụ sở được xác định như thế nào, trách nhiệm thuộc về công chứng viên hay tổ chức hành nghề công chứng? Bài viết dưới đây phân tích toàn diện căn cứ pháp lý và thực tiễn áp dụng.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng có làm việc ngoài giờ hành chính hay không?

1. Cơ sở pháp lý về trách nhiệm bồi thường trong hoạt động công chứng

1.1. Nguyên tắc chịu trách nhiệm trong hoạt động công chứng

Theo Điều 38 Luật Công chứng 2014, công chứng viên:

• Chịu trách nhiệm trước pháp luật về văn bản công chứng;

• Phải bồi thường thiệt hại nếu có lỗi trong quá trình hành nghề.

Tuy nhiên, trách nhiệm bồi thường không chỉ dừng ở cá nhân công chứng viên, mà còn gắn với tổ chức hành nghề công chứng.

1.2. Trách nhiệm của tổ chức hành nghề công chứng

Theo Điều 38 và Điều 39 Luật Công chứng 2014:

• Tổ chức hành nghề công chứng phải bồi thường thiệt hại do lỗi của công chứng viên gây ra;

• Sau đó, tổ chức có quyền yêu cầu công chứng viên hoàn trả theo mức độ lỗi.

Đây là cơ sở pháp lý trực tiếp để xác định bồi thường công chứng ngoài trụ sở trong các tranh chấp dân sự.

2. Công chứng ngoài trụ sở – yếu tố làm gia tăng nguy cơ bồi thường công chứng ngoài trụ sở

2.1. Công chứng ngoài trụ sở là ngoại lệ pháp lý

Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014, công chứng ngoài trụ sở chỉ được thực hiện trong các trường hợp:

• Người yêu cầu công chứng già yếu, không thể đi lại;

• Người đang điều trị tại cơ sở y tế;

• Người đang bị tạm giữ, tạm giam;

• Hoặc có lý do chính đáng khác.

Việc thực hiện công chứng ngoài trụ sở không đúng điều kiện là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tranh chấp và yêu cầu bồi thường công chứng ngoài trụ sở.

2.2. Rủi ro nghiệp vụ đặc thù

So với công chứng tại văn phòng, công chứng ngoài trụ sở dễ phát sinh:

• Khó kiểm soát bối cảnh ký kết;

• Nguy cơ ép buộc, chi phối ý chí người yếu thế;

• Khó xác minh đầy đủ tình trạng minh mẫn;

• Thiếu điều kiện lưu trữ, ghi nhận nghiệp vụ.

Những yếu tố này làm tăng khả năng phát sinh lỗi của công chứng viên và trách nhiệm bồi thường của tổ chức hành nghề.

>>> Xem thêm: Dịch vụ sang tên sổ đỏ trọn gói, uy tín, cam kết không phát sinh chi phí bất hợp lý

3. Khi nào phát sinh trách nhiệm bồi thường công chứng ngoài trụ sở?

3.1. Công chứng viên có lỗi trong quá trình công chứng

Theo Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh khi có đủ các yếu tố:

• Có hành vi trái pháp luật;

• Có thiệt hại thực tế;

• Có mối quan hệ nhân quả;

• Có lỗi của người gây thiệt hại.

Trong công chứng ngoài trụ sở, lỗi thường gặp bao gồm:

• Không trực tiếp chứng kiến việc ký kết (vi phạm Điều 40 Luật Công chứng 2014);

• Không xác minh đầy đủ năng lực hành vi dân sự;

• Không ghi nhận tình trạng sức khỏe, ý chí tự nguyện;

• Thực hiện công chứng ngoài trụ sở không đúng điều kiện luật định.

3.2. Văn bản công chứng bị tuyên vô hiệu gây thiệt hại

Nếu Tòa án tuyên giao dịch vô hiệu theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 và xác định:

• Lỗi thuộc về công chứng viên trong quá trình công chứng;

• Thiệt hại phát sinh từ văn bản công chứng;

thì tổ chức hành nghề công chứng phải bồi thường cho bên bị thiệt hại.

4. Trách nhiệm bồi thường của tổ chức hành nghề công chứng

4.1. Tổ chức hành nghề là chủ thể bồi thường trực tiếp

Theo Luật Công chứng, người bị thiệt hại:

• Có quyền yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng bồi thường;

• Không bắt buộc phải khởi kiện cá nhân công chứng viên.

Đây là điểm then chốt khi xác định bồi thường công chứng ngoài trụ sở, bởi tổ chức hành nghề là chủ thể có năng lực tài chính và trách nhiệm nghề nghiệp.

4.2. Quan hệ hoàn trả giữa tổ chức và công chứng viên

Sau khi bồi thường, tổ chức hành nghề:

• Có quyền yêu cầu công chứng viên hoàn trả;

• Mức hoàn trả phụ thuộc vào mức độ lỗi, thỏa thuận nội bộ và quy định pháp luật.

Quan hệ này không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị thiệt hại.

5. Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp và bồi thường công chứng ngoài trụ sở

5.1. Nghĩa vụ mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp

Theo Điều 37 Luật Công chứng 2014, tổ chức hành nghề công chứng:

• Bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên.

Bảo hiểm là cơ chế quan trọng để:

• Bảo đảm khả năng bồi thường công chứng ngoài trụ sở;

• Giảm rủi ro tài chính cho tổ chức hành nghề.

5.2. Phạm vi bảo hiểm trong công chứng ngoài trụ sở

Trong thực tế, bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp:

• Chỉ chi trả khi thiệt hại phát sinh từ lỗi nghề nghiệp;

• Không chi trả nếu công chứng viên cố ý vi phạm pháp luật.

Do đó, việc tuân thủ đúng trình tự công chứng ngoài trụ sở có ý nghĩa quyết định.

>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng lấy ngay tại văn phòng công chứng Hà Nội

6. Ví dụ thực tế về bồi thường công chứng ngoài trụ sở

6.1. Ví dụ minh họa về bồi thường công chứng ngoài trụ sở

Ông H (80 tuổi) ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại nhà riêng. Sau khi ông H qua đời, các con khởi kiện yêu cầu hủy hợp đồng. Tòa án xác định:

• Công chứng viên không ghi nhận tình trạng sức khỏe;

• Không có người làm chứng dù ông H không đọc được hợp đồng;

• Việc công chứng ngoài trụ sở không bảo đảm trình tự.

Hợp đồng bị tuyên vô hiệu, bên nhận chuyển nhượng bị thiệt hại nghiêm trọng. Tòa án buộc tổ chức hành nghề công chứng bồi thường toàn bộ thiệt hại do lỗi nghiệp vụ trong công chứng ngoài trụ sở.

7. Lưu ý thực tiễn để hạn chế trách nhiệm bồi thường công chứng ngoài trụ sở

7.1. Đối với tổ chức hành nghề công chứng có bồi thường công chứng ngoài trụ sở không?

• Ban hành quy trình riêng cho công chứng ngoài trụ sở;

• Kiểm soát chặt điều kiện được phép công chứng ngoài trụ sở;

• Lưu trữ đầy đủ hồ sơ, hình ảnh, biên bản nghiệp vụ;

• Đào tạo công chứng viên về nhận diện rủi ro.

7.2. Đối với công chứng viên

• Không xem công chứng ngoài trụ sở là dịch vụ “linh hoạt”;

• Chủ động từ chối công chứng khi có nghi ngờ hợp lý;

• Ghi nhận đầy đủ tình trạng minh mẫn, tự nguyện;

• Tuân thủ nghiêm Điều 40 và Điều 44 Luật Công chứng 2014.

>>> Xem thêm: Cách kiểm tra sổ đỏ giả online giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí

Kết luận

Có thể khẳng định rằng, bồi thường công chứng ngoài trụ sở là hệ quả pháp lý trực tiếp khi:

• Công chứng viên vi phạm trình tự, điều kiện công chứng;

• Văn bản công chứng gây thiệt hại cho các bên;

• Tổ chức hành nghề không kiểm soát tốt rủi ro nghiệp vụ.

Trong bối cảnh tranh chấp ngày càng gia tăng, việc nhận diện đúng trách nhiệm bồi thường không chỉ bảo vệ quyền lợi người dân, mà còn là yếu tố sống còn đối với uy tín và sự an toàn pháp lý của tổ chức hành nghề công chứng.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Công chứng văn bản chấm dứt hợp đồng hợp đồng bảo trì – sửa chữa

>>> Lệ phí trước bạ được tính như thế nào? đối với tài sản hình thành từ dự án

>>>  Mẹo tiết kiệm thời gian khi công chứng giấy tờ số lượng lớn

>>> Khi nào giao dịch được công chứng tại nhà dễ bị Tòa án xem xét lại?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com