Việc xác lập sở hữu tài sản thừa kế không chỉ là quá trình chuyển quyền theo ý chí của người đã mất mà còn là thủ tục pháp lý bắt buộc để ghi nhận quyền sở hữu mới cho người thừa kế. Theo quy định của pháp luật, văn bản công chứng là căn cứ hợp pháp quan trọng để thực hiện việc đăng ký sang tên tài sản và đảm bảo tính minh bạch khi phân chia di sản. Nếu không có văn bản công chứng, thủ tục xác lập quyền có thể bị từ chối hoặc kéo dài, nhất là đối với tài sản phải đăng ký như đất đai, nhà ở, xe và tài sản tài chính. Bài viết dưới đây phân tích rõ vai trò của văn bản công chứng thừa kế và hướng dẫn chi tiết quy trình thực hiện theo đúng quy định hiện hành.

>>> Xem thêm: Những dịch vụ phổ biến nhất tại văn phòng công chứng hiện nay

1. Cơ sở pháp lý về xác lập sở hữu tài sản thừa kế

Việc xác lập sở hữu tài sản thừa kế được điều chỉnh bởi các quy định sau:

• “Bộ luật Dân sự 2015”: quy định về thừa kế theo pháp luật, thừa kế theo di chúc, thời điểm và địa điểm mở thừa kế (Điều 611–621).

• “Luật Công chứng 2014”: Điều 57, 58 về công chứng văn bản khai nhận và phân chia di sản.

• “Luật Đất đai 2024”: quy định đăng ký biến động khi nhận thừa kế quyền sử dụng đất.

• Các văn bản chuyên ngành khác tùy loại tài sản: đăng ký xe, chứng khoán, tài sản trí tuệ, tài khoản ngân hàng…

Các quy định này tạo nền tảng pháp lý để người thừa kế được ghi nhận quyền sở hữu một cách hợp pháp.

>>> Xem thêm: Làm sao để chọn đúng dịch vụ làm sổ đỏ đáng tin cậy?

2. Vai trò của văn bản công chứng trong việc xác lập sở hữu tài sản thừa kế

Văn bản công chứng có chức năng quan trọng trong quá trình xác lập quyền sở hữu:

2.1. Là căn cứ pháp lý chứng minh quyền thừa kế

Văn bản công chứng thể hiện:

• Quan hệ thừa kế giữa các bên.

• Xác nhận ý chí tự nguyện của người thừa kế.

• Xác định rõ phần tài sản mỗi người được hưởng.

2.2. Là điều kiện bắt buộc để đăng ký sang tên

Đối với tài sản phải đăng ký, cơ quan nhà nước chỉ tiếp nhận hồ sơ khi có:

• Văn bản khai nhận di sản (một người thừa kế).

• Văn bản thỏa thuận phân chia di sản (nhiều người đồng thừa kế).

Đây là cơ sở để sang tên quyền sử dụng đất, chuyển quyền sở hữu nhà, đổi chủ xe, cập nhật chủ tài khoản tài chính…

2.3. Tránh tranh chấp và rủi ro pháp lý

Văn bản công chứng có giá trị chứng cứ, giúp hạn chế:

• Khiếu nại về phần di sản.

• Tranh chấp việc phân chia tài sản.

• Khiếu kiện về tính hợp pháp của di chúc.

3. Hồ sơ để lập văn bản công chứng thừa kế

Để xác lập quyền sở hữu tài sản thừa kế, người thừa kế cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ như sau:

3.1. Giấy tờ nhân thân

• CCCD/CMND.

• Sổ hộ khẩu hoặc giấy xác nhận cư trú.

• Giấy chứng tử của người để lại di sản.

3.2. Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế

• Giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn, trích lục hộ tịch.

• Di chúc (nếu thừa kế theo di chúc).

3.3. Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản

• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà.

• Giấy đăng ký xe.

• Sổ tiết kiệm, tài khoản ngân hàng.

• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản đặc thù (chứng khoán, quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ…).

3.4. Tài liệu khác (nếu có)

• Văn bản từ chối nhận di sản.

• Văn bản ủy quyền đối với người thừa kế ở nước ngoài.

>>> Xem thêm: Thủ tục công chứng mua bán nhà cho người lần đầu: Hướng dẫn chi tiết

4. Quy trình lập văn bản công chứng để xác lập quyền sở hữu tài sản thừa kế

Quy trình này tuân theo Luật Công chứng 2014.

4.1. Bước 1 – Nộp hồ sơ và kiểm tra giấy tờ

Công chứng viên kiểm tra:

• Nguồn gốc tài sản.

• Tính hợp pháp của quan hệ thừa kế.

• Tính toàn vẹn của di chúc (nếu có).

Nếu thiếu giấy tờ, công chứng viên yêu cầu bổ sung.

4.2. Bước 2 – Niêm yết việc thừa kế

Theo “Điều 58 Luật Công chứng 2014”, văn phòng công chứng phải niêm yết công khai trong 15 ngày tại:

• UBND xã/phường nơi cư trú cuối cùng của người chết.

Mục đích: thông báo đến người có quyền và nghĩa vụ liên quan, phòng ngừa tranh chấp.

4.3. Bước 3 – Lập văn bản thừa kế

Tùy trường hợp:

• Văn bản khai nhận di sản – nếu chỉ có một người thừa kế.

• Văn bản thỏa thuận phân chia di sản – nếu có nhiều người thừa kế.

Nội dung phải thể hiện rõ: loại tài sản, phần được hưởng, quyền và nghĩa vụ kèm theo.

4.4. Bước 4 – Ký và nhận văn bản công chứng

Người thừa kế ký trực tiếp trước công chứng viên.
Sau khi ký, văn bản trở thành căn cứ pháp lý để thực hiện bước tiếp theo: đăng ký sang tên tài sản.

5. Đăng ký xác lập quyền sở hữu sau khi công chứng

Sau khi nhận văn bản công chứng, người thừa kế phải làm thủ tục đăng ký tại cơ quan chuyên ngành:

5.1. Với đất đai, nhà ở

Thực hiện tại Văn phòng đăng ký đất đai theo “Luật Đất đai 2024”.

Hồ sơ gồm:

• Văn bản thừa kế đã công chứng.

• Sổ đỏ/sổ hồng.

• Tờ khai thuế, lệ phí trước bạ (nếu thuộc diện phải nộp).

Kết quả: Cấp Giấy chứng nhận đứng tên người thừa kế.

5.2. Với xe cơ giới

Đổi chủ xe tại cơ quan đăng ký xe thuộc Công an.

5.3. Với tài khoản ngân hàng, tài sản tài chính

Ngân hàng căn cứ văn bản công chứng để chuyển quyền sở hữu.

5.4. Với tài sản khác

Áp dụng theo quy định chuyên ngành (chứng khoán, quyền sở hữu trí tuệ…).

6. Các trường hợp không thể xác lập quyền sở hữu tài sản thừa kế

Một số trường hợp công chứng viên có quyền từ chối:

6.1. Có tranh chấp về di sản

Ví dụ: nhiều người thừa kế tranh luận về phần được hưởng hoặc tài sản đang bị kiện tại tòa.

6.2. Tài sản chưa được đăng ký hoặc thiếu giấy tờ hợp pháp

Nhà đất mua bán bằng giấy tay, tài sản cầm cố chưa giải chấp…

6.3. Di chúc không hợp lệ

Di chúc viết tay không đúng quy định, không thể xác minh tình trạng minh mẫn…

7. Lời khuyên để hoàn tất xác lập quyền sở hữu nhanh chóng

• Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ để tránh kéo dài thời gian.

• Nhờ tư vấn của công chứng viên khi hồ sơ có yếu tố nước ngoài hoặc tài sản phức tạp.

• Xử lý nghĩa vụ tài chính (thuế, phí) sớm để không ảnh hưởng đến việc sang tên.

• Trong trường hợp người thừa kế không thể có mặt, nên làm giấy ủy quyền hợp pháp.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Bị ép ký đơn ly hôn: Cách bảo vệ quyền lợi

>>> Bảo mật thông tin trong công chứng vay tín chấp ngân hàng

>>> Công chứng uỷ quyền kinh doanh – vấn đề cần chú ý

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội hỗ trợ công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần

>>> Công chứng mua bán xe hợp đồng mua bán xe điện, xe hybrid

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com