Quy định pháp luật liên quan đến công chứng hợp đồng tín dụng
Trong hoạt động ngân hàng, hợp đồng tín dụng là văn bản pháp lý quan trọng xác lập quan hệ vay và cho vay giữa tổ chức tín dụng và khách hàng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ khi nào cần công chứng hợp đồng tín dụng, hồ sơ cần những gì và căn cứ pháp luật nào điều chỉnh. Việc nắm rõ quy định giúp người vay tránh được rủi ro, đồng thời đảm bảo hợp đồng có hiệu lực pháp lý vững chắc. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết quy định pháp luật mới nhất năm 2025 liên quan đến công chứng hợp đồng tín dụng.
>>> Xem thêm: Chọn văn phòng công chứng chuyên nghiệp – chọn sự an tâm cho mọi giao dịch.
1. Căn cứ pháp lý điều chỉnh việc công chứng hợp đồng tín dụng
Việc công chứng hợp đồng tín dụng được điều chỉnh bởi hệ thống pháp luật Việt Nam gồm các văn bản quan trọng sau:
Bộ luật Dân sự 2015: Điều 463 đến Điều 471 quy định về hợp đồng vay tài sản, trong đó hợp đồng tín dụng là một dạng đặc biệt do tổ chức tín dụng thực hiện.
Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, sửa đổi, bổ sung năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025): Quy định chi tiết về nguyên tắc ký kết, thực hiện và xử lý hợp đồng tín dụng.
Luật Công chứng 2014, được sửa đổi, bổ sung năm 2023 (có hiệu lực từ 1/1/2025): Là căn cứ trực tiếp điều chỉnh hoạt động công chứng, thẩm quyền của công chứng viên, giá trị pháp lý của hợp đồng công chứng.
Nghị định 102/2017/NĐ-CP: Quy định việc đăng ký biện pháp bảo đảm, áp dụng khi hợp đồng tín dụng có kèm thế chấp tài sản.
Thông tư 07/2023/TT-BTP: Quy định về công chứng điện tử và lưu trữ hợp đồng công chứng trên nền tảng số.
Các căn cứ trên tạo thành khung pháp lý đầy đủ để điều chỉnh hoạt động công chứng hợp đồng tín dụng, giúp đảm bảo tính hợp pháp và minh bạch của giao dịch vay vốn.
2. Khi nào cần công chứng hợp đồng tín dụng
Không phải tất cả các hợp đồng tín dụng đều bắt buộc phải công chứng. Tùy vào nội dung, hình thức bảo đảm và yêu cầu của ngân hàng, việc công chứng có thể là bắt buộc hoặc tự nguyện.
a. Các trường hợp bắt buộc công chứng:
Khi hợp đồng tín dụng có biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, nhà ở hoặc tài sản gắn liền với đất theo quy định tại Điều 122 Luật Nhà ở 2023 và Điều 188 Luật Đất đai 2024.
Khi hợp đồng tín dụng có thế chấp tài sản thuộc sở hữu chung của vợ chồng hoặc nhiều người (căn cứ theo Điều 35 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014).
Khi tổ chức tín dụng yêu cầu công chứng để đảm bảo khả năng xử lý tài sản bảo đảm trong trường hợp khách hàng vi phạm nghĩa vụ trả nợ.
b. Các trường hợp không bắt buộc công chứng:
Hợp đồng tín dụng tín chấp (không có tài sản thế chấp).
Các khoản vay ngắn hạn, hợp đồng tín dụng doanh nghiệp nội bộ hoặc hợp đồng nhỏ lẻ theo quy chế riêng của tổ chức tín dụng.
Ví dụ thực tế: Một khách hàng tại TP.HCM vay 2 tỷ đồng thế chấp căn hộ chung cư. Vì tài sản bảo đảm là bất động sản, hợp đồng tín dụng buộc phải được công chứng theo Điều 122 Luật Nhà ở 2023. Ngược lại, khách hàng vay tín chấp 100 triệu đồng theo gói vay tiêu dùng chỉ cần ký hợp đồng trực tiếp với ngân hàng mà không phải công chứng.
CCCD/hộ chiếu của người vay hoặc người đại diện pháp luật.
Giấy đăng ký kết hôn (nếu tài sản thế chấp là tài sản chung).
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở hoặc tài sản bảo đảm khác.
Giấy tờ pháp lý của tổ chức tín dụng (quyết định bổ nhiệm, giấy phép hoạt động, giấy ủy quyền cho người ký hợp đồng).
b. Quy trình thực hiện:
Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ: Văn phòng công chứng tiếp nhận hồ sơ và kiểm tra tính hợp lệ của các giấy tờ.
Thẩm định nội dung hợp đồng: Công chứng viên xác minh quyền sở hữu, tình trạng pháp lý của tài sản bảo đảm (nếu có).
Giải thích và đọc lại hợp đồng: Công chứng viên giải thích rõ quyền, nghĩa vụ và hậu quả pháp lý của các điều khoản.
Ký kết và công chứng: Các bên ký, điểm chỉ trực tiếp trước công chứng viên.
Lưu trữ và trả kết quả: Bản chính hợp đồng được lưu tại tổ chức công chứng; bản sao được giao cho các bên và ngân hàng.
Thời gian giải quyết thường trong 01 ngày làm việc, hoặc tối đa 03 ngày nếu hồ sơ cần xác minh thêm về tài sản.
Ví dụ minh họa: Một khách hàng ở Đà Nẵng vay 1,5 tỷ đồng thế chấp quyền sử dụng đất. Trong quá trình công chứng, công chứng viên phát hiện đất đang bị đăng ký giao dịch bảo đảm tại ngân hàng khác. Sau khi khách hàng hoàn tất thủ tục giải chấp, hợp đồng mới được công chứng hợp lệ.
4. Quy định mới năm 2025 về công chứng hợp đồng tín dụng
Luật Công chứng sửa đổi năm 2023 (có hiệu lực từ 1/1/2025) đã bổ sung nhiều quy định mới quan trọng về công chứng hợp đồng tín dụng, cụ thể:
Công chứng điện tử hợp pháp hóa: Các bên có thể ký và xác nhận hợp đồng trực tuyến thông qua hệ thống công chứng điện tử của Bộ Tư pháp.
Tăng trách nhiệm công chứng viên: Công chứng viên phải đối chiếu thông tin tài sản trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai và tài sản, đảm bảo không bị trùng thế chấp.
Lưu trữ hồ sơ điện tử 20 năm: Tất cả hợp đồng tín dụng công chứng sẽ được lưu trữ điện tử, giúp dễ dàng tra cứu, tránh thất lạc hồ sơ.
Xử phạt nghiêm hành vi công chứng sai quy định: Theo Nghị định 82/2023/NĐ-CP, hành vi cố tình công chứng sai sự thật có thể bị phạt đến 100 triệu đồng và thu hồi chứng chỉ hành nghề công chứng viên.
Ví dụ thực tế: Năm 2025, một chi nhánh ngân hàng tại Hà Nội áp dụng hình thức công chứng điện tử cho các khoản vay thế chấp dưới 3 tỷ đồng. Khách hàng có thể ký và xác thực online qua nền tảng định danh điện tử quốc gia mà không cần trực tiếp đến văn phòng công chứng, tiết kiệm thời gian và chi phí.
5. Lưu ý quan trọng khi công chứng hợp đồng tín dụng
Để quá trình công chứng hợp đồng tín dụng diễn ra thuận lợi và hợp pháp, người vay cần lưu ý các điểm sau:
Không ký hợp đồng trước khi công chứng viên giải thích: Đảm bảo hiểu rõ nghĩa vụ, đặc biệt là điều khoản về xử lý tài sản bảo đảm.
Kiểm tra kỹ thông tin cá nhân và tài sản: Mọi sai sót nhỏ (sai số CCCD, sai tên trên sổ đỏ…) đều có thể khiến hợp đồng bị từ chối công chứng.
Tuân thủ giới hạn lãi suất vay: Theo Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, lãi suất cho vay không vượt quá 20%/năm của khoản vay, trừ trường hợp pháp luật chuyên ngành quy định khác.
Chỉ công chứng tại tổ chức có thẩm quyền: Theo Điều 42 Luật Công chứng 2014, chỉ văn phòng công chứng hoặc phòng công chứng nhà nước trong cùng địa bàn với tài sản được phép chứng nhận.
Ví dụ minh họa: Tại Cần Thơ, một khách hàng ký hợp đồng tín dụng thế chấp đất tại Sóc Trăng, nhưng lại công chứng tại văn phòng công chứng ở Cần Thơ. Hợp đồng này bị từ chối đăng ký giao dịch bảo đảm vì sai thẩm quyền, buộc phải công chứng lại tại địa phương có tài sản.
Kết luận
Việc công chứng hợp đồng tín dụng không chỉ là thủ tục hành chính mà còn là biện pháp pháp lý bảo vệ quyền lợi cho cả người vay và ngân hàng. Năm 2025, các quy định mới về công chứng điện tử, lưu trữ dữ liệu và trách nhiệm công chứng viên giúp tăng cường tính minh bạch, an toàn cho giao dịch tín dụng. Để đảm bảo hợp đồng được công chứng hợp pháp và hiệu lực, người vay nên chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng, nắm rõ quy định pháp luật, và nên tham khảo ý kiến của công chứng viên hoặc luật sư chuyên về tín dụng trước khi ký kết.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
