Những tiêu chí đánh giá tính hợp lệ của công chứng không tại văn phòng

Trong thực tiễn, công chứng không tại văn phòng (công chứng ngoài trụ sở) ngày càng phổ biến do nhu cầu của người dân và yêu cầu nhân đạo, linh hoạt của pháp luật. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp công chứng ngoài trụ sở đều đương nhiên hợp lệ. Việc đánh giá công chứng ngoài trụ sở phải dựa trên những tiêu chí pháp lý cụ thể nhằm bảo đảm giá trị pháp lý của văn bản công chứng và hạn chế nguy cơ bị Tòa án tuyên vô hiệu. Bài viết dưới đây phân tích hệ thống các tiêu chí đánh giá tính hợp lệ của công chứng không tại văn phòng trên cơ sở pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng hỗ trợ công chứng giấy tờ cho người nước ngoài?

1. Cơ sở pháp lý để đánh giá công chứng ngoài trụ sở

1.1. Quy định của Luật Công chứng về công chứng ngoài trụ sở

Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014, việc công chứng ngoài trụ sở chỉ được thực hiện trong các trường hợp nhất định, bao gồm:

• Người yêu cầu công chứng già yếu, không thể đi lại;

• Người đang điều trị tại cơ sở y tế;

• Người đang bị tạm giữ, tạm giam;

• Hoặc có lý do chính đáng khác theo quy định pháp luật.

Quy định này là căn cứ đầu tiên để đánh giá công chứng ngoài trụ sở có hợp lệ hay không.

1.2. Nguyên tắc chung về giá trị văn bản công chứng

Theo Điều 5 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng:

• Có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu;

• Có giá trị chứng cứ;

• Có giá trị thi hành đối với các bên liên quan.

Tuy nhiên, giá trị này chỉ được thừa nhận khi việc công chứng tuân thủ đúng trình tự, điều kiện pháp luật.

2. Tiêu chí thứ nhất để đánh giá công chứng ngoài trụ sở: Điều kiện được phép công chứng ngoài trụ sở

2.1. Xác định “lý do chính đáng” khi công chứng không tại văn phòng

Một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá công chứng ngoài trụ sở là xem xét:

• Người yêu cầu công chứng có thực sự không thể đến trụ sở hay không;

• Lý do có khách quan, hợp lý hay chỉ nhằm né tránh sự kiểm soát.

Thực tiễn xét xử cho thấy, nếu công chứng viên không chứng minh được lý do chính đáng, văn bản công chứng dễ bị xem xét lại về trình tự.

2.2. Hệ quả pháp lý khi công chứng ngoài trụ sở không đúng điều kiện

Việc thực hiện công chứng ngoài trụ sở không thuộc các trường hợp luật định có thể bị đánh giá là:

• Vi phạm trình tự công chứng;

• Là căn cứ để Tòa án xem xét tuyên giao dịch vô hiệu theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015.

>>> Xem thêm: Bán đất nhanh hơn nhờ dịch vụ làm sổ đỏ chuyên nghiệp

3. Tiêu chí thứ hai: Sự hiện diện trực tiếp của công chứng viên

3.1. Công chứng viên phải trực tiếp chứng kiến việc ký kết

Theo Điều 40 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có nghĩa vụ:

• Kiểm tra năng lực hành vi dân sự;

• Xác định ý chí tự nguyện;

• Trực tiếp chứng kiến việc ký hoặc điểm chỉ.

Do đó, khi đánh giá công chứng ngoài trụ sở, yếu tố then chốt là:

• Công chứng viên có trực tiếp có mặt hay không;

• Có chứng kiến đầy đủ toàn bộ quá trình ký kết hay không.

3.2. Không được thay thế bằng hình thức gián tiếp

Việc:

• Ký trước rồi mang đến cho công chứng viên;

• Ký qua phương tiện điện tử;

• Ký vắng mặt công chứng viên;

đều không đáp ứng tiêu chí hợp lệ của công chứng ngoài trụ sở.

4. Tiêu chí thứ ba: Đánh giá năng lực hành vi và trạng thái tinh thần của người ký

4.1. Xác định năng lực hành vi dân sự khi đánh giá công chứng ngoài trụ sở

Theo Điều 20, Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015, người tham gia giao dịch phải:

• Có năng lực hành vi dân sự phù hợp;

• Không thuộc trường hợp mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi (trừ khi có người đại diện hợp pháp).

Khi công chứng ngoài trụ sở, đặc biệt tại nhà riêng hoặc bệnh viện, tiêu chí này càng quan trọng trong đánh giá công chứng ngoài trụ sở.

4.2. Ghi nhận tình trạng minh mẫn – yếu tố quyết định

Thực tiễn cho thấy, nhiều vụ án hủy văn bản công chứng xoay quanh việc:

• Người ký không minh mẫn;

• Không nhận thức đầy đủ nội dung giao dịch.

Do đó, việc công chứng viên:

• Trò chuyện trực tiếp;

• Đặt câu hỏi kiểm tra nhận thức;

• Ghi nhận tình trạng sức khỏe trong lời chứng;

là yếu tố then chốt bảo đảm tính hợp lệ.

5. Tiêu chí thứ tư để đánh giá công chứng ngoài trụ sở: Tính tự nguyện và không bị ép buộc

5.1. Kiểm soát nguy cơ ép buộc khi công chứng không tại văn phòng

Công chứng ngoài trụ sở tiềm ẩn nguy cơ:

• Ép buộc người yếu thế;

• Dàn dựng bối cảnh ký kết;

• Che giấu lợi ích của bên thứ ba.

Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch chỉ có hiệu lực khi được xác lập hoàn toàn tự nguyện.

5.2. Vai trò của người làm chứng và biện pháp hỗ trợ

Trong nhiều trường hợp, để bảo đảm tiêu chí này, công chứng viên cần:

• Yêu cầu người làm chứng theo Điều 47 Luật Công chứng 2014;

• Ghi nhận diễn biến khách quan;

• Thậm chí ghi âm, ghi hình theo quy chế nội bộ.

>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng trọn gói, đảm bảo đúng quy định pháp luật

6. Tiêu chí thứ năm để đánh giá công chứng ngoài trụ sở: Tuân thủ hình thức và nội dung văn bản công chứng

6.1. Hình thức văn bản không thay đổi dù công chứng ngoài trụ sở

Theo Điều 41 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng phải:

• Được lập thành văn bản;

• Có đầy đủ chữ ký, điểm chỉ;

• Có lời chứng của công chứng viên.

Việc công chứng ngoài trụ sở không làm thay đổi yêu cầu về hình thức.

6.2. Nội dung không vi phạm điều cấm, đạo đức xã hội

Khi đánh giá công chứng ngoài trụ sở, Tòa án vẫn xem xét:

• Nội dung giao dịch có trái pháp luật hay không;

• Có xâm phạm quyền lợi người thứ ba hay không.

Nếu nội dung vi phạm, văn bản công chứng vẫn có thể bị tuyên vô hiệu dù trình tự đúng.

7. Ví dụ thực tế về đánh giá công chứng ngoài trụ sở

7.1. Ví dụ minh họa

Ông B (82 tuổi) ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại nhà riêng. Sau khi ông B qua đời, các con khởi kiện yêu cầu hủy hợp đồng với lý do công chứng ngoài trụ sở không hợp lệ.

Tòa án xem xét:

• Ông B có lý do chính đáng không thể đến văn phòng;

• Công chứng viên trực tiếp đến nhà, chứng kiến ký kết;

• Có người làm chứng hợp pháp;

• Văn bản ghi nhận ông B minh mẫn, tự nguyện.

Kết quả, Tòa án xác định việc đánh giá công chứng ngoài trụ sở cho thấy trình tự hợp pháp, giao dịch có hiệu lực.

>>> Xem thêm: Thủ tục làm giấy từ chối tài sản gồm những bước nào?

Kết luận: Đánh giá công chứng ngoài trụ sở phải dựa trên tiêu chí pháp lý chặt chẽ

Có thể khẳng định rằng, đánh giá công chứng ngoài trụ sở không dựa vào địa điểm ký kết, mà dựa vào:

• Điều kiện được phép công chứng ngoài trụ sở;

• Vai trò trực tiếp của công chứng viên;

• Năng lực, ý chí tự nguyện của người ký;

• Tuân thủ đầy đủ trình tự, thủ tục theo luật định.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Công chứng mua bán xe và thanh toán trả góp

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội hướng dẫn thủ tục công chứng hợp đồng hợp tác kinh doanh

>>> Dịch vụ làm sổ hồng nhận làm cho đất xen kẹt, đất chưa đủ điều kiện

>>> Công chứng ngoài trụ sở trong bối cảnh chuyển đổi số ngành công chứng

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com