Nghĩa vụ tài sản của người từ chối nhận di sản sau khi công chứng
Khi một người quyết định từ chối nhận di sản thừa kế, họ không chỉ chấm dứt quyền hưởng phần tài sản được chia mà còn liên quan đến nhiều nghĩa vụ pháp lý khác. Đặc biệt, sau khi văn bản từ chối nhận di sản được công chứng, người này vẫn có thể bị ràng buộc bởi một số nghĩa vụ người từ chối nhận di sản theo quy định của pháp luật dân sự. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ khi nào người từ chối vẫn phải chịu trách nhiệm về nghĩa vụ tài sản và trong những trường hợp nào họ được miễn trừ hoàn toàn.
Căn cứ pháp lý về việc từ chối nhận di sản và nghĩa vụ tài sản
Các quy định về quyền và nghĩa vụ của người thừa kế khi từ chối nhận di sản được xác định trong:
“Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015”: người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản của chính mình.
“Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”: người thừa kế phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại trong phạm vi di sản được hưởng.
“Luật Công chứng 2014” và các văn bản hướng dẫn quy định về thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản.
Như vậy, việc công chứng văn bản từ chối không đồng nghĩa với việc người đó hoàn toàn không còn liên quan đến nghĩa vụ tài sản, đặc biệt khi có dấu hiệu trốn tránh nghĩa vụ cá nhân hoặc nghĩa vụ chung liên quan đến di sản.
Nguyên tắc xác định nghĩa vụ của người từ chối nhận di sản
Sau khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản, việc xác định nghĩa vụ được thực hiện theo các nguyên tắc sau:
Người từ chối không phải chịu nghĩa vụ tài sản thay người chết, trừ khi họ đã nhận di sản hoặc có hành vi thể hiện ý chí nhận di sản trước đó.
Nếu người từ chối có nghĩa vụ tài sản riêng với người để lại di sản (ví dụ: nợ vay, nghĩa vụ bồi thường), họ vẫn phải thực hiện nghĩa vụ này dù không nhận di sản.
Việc từ chối nhận di sản không làm phát sinh, thay đổi hoặc xóa bỏ nghĩa vụ tài sản đã tồn tại trước đó giữa người từ chối và người để lại di sản.
Trường hợp người từ chối vẫn phải chịu nghĩa vụ tài sản
Mặc dù đã lập và công chứng văn bản từ chối nhận di sản, có ba trường hợp người từ chối vẫn phải thực hiện nghĩa vụ tài sản:
(1) Từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản của chính mình
Theo “khoản 3 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015”, nếu người thừa kế từ chối nhận di sản để trốn tránh nghĩa vụ tài sản (ví dụ: đang nợ người khác và muốn tránh bị thi hành án), thì việc từ chối đó không có giá trị pháp lý. 👉 Trong trường hợp này, Tòa án có thể tuyên bố văn bản từ chối vô hiệu, và phần di sản của họ vẫn bị xử lý để thực hiện nghĩa vụ trả nợ.
(2) Đã chiếm hữu hoặc sử dụng một phần di sản trước khi từ chối
Nếu người thừa kế đã sử dụng, quản lý hoặc chuyển nhượng một phần di sản trước khi lập văn bản từ chối, họ có thể bị xem là đã chấp nhận di sản. Khi đó, họ phải chịu trách nhiệm đối với nghĩa vụ tài sản tương ứng với phần di sản đã chiếm hữu.
(3) Có thỏa thuận hoặc cam kết riêng với người khác
Trong một số trường hợp, người thừa kế có thể đã ký hợp đồng thỏa thuận chia di sản hoặc cam kết bảo đảm nghĩa vụ tài chính trước đó. Việc từ chối sau này không làm mất hiệu lực của các cam kết này, trừ khi các bên đồng ý chấm dứt.
Trường hợp người từ chối được miễn mọi nghĩa vụ liên quan đến di sản
Khi người thừa kế thực hiện việc từ chối đúng quy định, được công chứng hợp pháp và không có hành vi gian dối hoặc trốn tránh, thì họ hoàn toàn được:
Miễn mọi nghĩa vụ tài sản liên quan đến phần di sản từ chối.
Không bị yêu cầu nộp thuế, phí hoặc nghĩa vụ tài chính phát sinh từ việc chia di sản.
Không chịu trách nhiệm đối với các khoản nợ hoặc tranh chấp liên quan đến di sản đó.
Ví dụ: ông A qua đời để lại tài sản và nợ. Con trai ông A là anh B làm văn bản từ chối nhận di sản đúng quy định, được công chứng hợp pháp. Khi đó, anh B không phải gánh nghĩa vụ trả nợ thay cha, vì anh đã từ chối hợp lệ và chưa từng hưởng lợi từ di sản.
>>> Xem thêm: Trải nghiệm khách hàng vớidịch vụ sổ đỏ nhanh chóng, an toàn, đảm bảo pháp lý
Trách nhiệm của công chứng viên khi chứng nhận việc từ chối di sản
Công chứng viên phải:
Kiểm tra rõ ràng mục đích từ chối, đảm bảo không nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản.
Giải thích cho người lập văn bản về hậu quả pháp lý của việc từ chối, bao gồm cả nghĩa vụ tài sản phát sinh (nếu có).
Từ chối công chứng nếu thấy có dấu hiệu gian dối, mâu thuẫn hoặc tranh chấp chưa được giải quyết.
Điều này giúp đảm bảo văn bản từ chối nhận di sản có giá trị pháp lý vững chắc và tránh rủi ro bị tuyên vô hiệu sau này.
Hậu quả pháp lý nếu người từ chối vi phạm nghĩa vụ tài sản
Nếu người từ chối cố tình che giấu, tẩu tán tài sản hoặc giả mạo việc từ chối để tránh nghĩa vụ, họ có thể bị:
Tòa án tuyên vô hiệu văn bản từ chối.
Buộc hoàn trả phần di sản đã trốn tránh hoặc dùng để thi hành nghĩa vụ.
Xử lý trách nhiệm dân sự, hành chính hoặc hình sự tùy theo mức độ vi phạm.
Kết luận
Việc từ chối nhận di sản là quyền hợp pháp của người thừa kế, nhưng đi kèm với đó là trách nhiệm và nghĩa vụ pháp lý nhất định. Người từ chối phải thực hiện đúng quy định, tránh lạm dụng việc này để trốn tránh nghĩa vụ tài sản cá nhân. Hiểu rõ nghĩa vụ người từ chối nhận di sản không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của bản thân mà còn đảm bảo sự minh bạch, công bằng trong quá trình thừa kế.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
