Một người đứng ra nhận tiền đặt cọc thay có hợp pháp không?

Trong các giao dịch mua bán nhà đất, không hiếm trường hợp một người đứng ra nhận tiền đặt cọc thay cho chủ sở hữu hoặc thay cho bên bán/bên mua vì nhiều lý do như đi xa, bận công việc, giao dịch thông qua môi giới hoặc người thân. Tuy nhiên, khi giao dịch không thành, tranh chấp thường phát sinh xoay quanh câu hỏi: nhận tiền đặt cọc thay người khác có hợp pháp không? Ai là người phải chịu trách nhiệm hoàn trả hoặc phạt cọc?

Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết theo quy định pháp luật hiện hành.

>>> Xem thêm: Đừng để giấy tờ trở thành rào cản, hãy để văn phòng công chứng giúp bạn.

1. Nhận tiền đặt cọc thay người khác có được pháp luật cho phép không?

1.1. Căn cứ pháp lý về đặt cọc

Theo Điều 328 Bộ luật Dân sự 2015, đặt cọc là biện pháp bảo đảm giao kết hoặc thực hiện hợp đồng.

Khoản 1 Điều 328 quy định:

“Đặt cọc là việc một bên giao cho bên kia một khoản tiền hoặc tài sản trong một thời hạn để bảo đảm giao kết hoặc thực hiện hợp đồng.”

👉 Pháp luật không cấm việc nhận tiền đặt cọc thay người khác, nhưng phải thỏa mãn điều kiện về đại diện, ủy quyền hợp pháp.

1.2. Căn cứ pháp lý về đại diện, ủy quyền

Theo Điều 134 Bộ luật Dân sự 2015, đại diện là việc cá nhân, pháp nhân nhân danh và vì lợi ích của người khác xác lập, thực hiện giao dịch dân sự.

Theo Điều 562 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng ủy quyền là:

“Sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền.”

👉 Do đó, nhận tiền đặt cọc thay người khác chỉ hợp pháp khi có căn cứ đại diện hợp pháp.

2. Trường hợp nhận tiền đặt cọc thay người khác là hợp pháp

2.1. Có văn bản ủy quyền hợp pháp

Người nhận tiền đặt cọc thay:

• Có giấy ủy quyền của bên bán hoặc bên mua;

• Phạm vi ủy quyền ghi rõ: “nhận tiền đặt cọc”, “ký hợp đồng đặt cọc”;

👉 Trường hợp này, việc nhận tiền đặt cọc thay người khác là hoàn toàn hợp pháp.

📌 Lưu ý:
Với giao dịch nhà đất, giấy ủy quyền nên được công chứng theo Luật Công chứng 2014.

2.2. Đại diện theo pháp luật

Một số trường hợp đại diện theo pháp luật:

• Cha, mẹ đại diện cho con chưa thành niên;

• Người giám hộ đại diện cho người mất năng lực hành vi dân sự;

• Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp.

👉 Các trường hợp này được pháp luật mặc nhiên công nhận, không cần ủy quyền riêng.

>>> Xem thêm: Khi cần sang tên nhà đất gấp, nhiều người tin tưởng Dịch vụ sang tên sổ đỏ để xử lý nhanh gọn.

3. Trường hợp nhận tiền đặt cọc thay người khác là không hợp pháp

3.1. Không có giấy ủy quyền hoặc vượt quá phạm vi ủy quyền

Nếu:

• Người nhận tiền không có giấy ủy quyền;

• Hoặc giấy ủy quyền không ghi nhận nội dung nhận tiền đặt cọc;

👉 Giao dịch có nguy cơ vô hiệu theo Điều 142 Bộ luật Dân sự 2015 (đại diện không có thẩm quyền).

3.2. Môi giới tự ý nhận tiền đặt cọc

Theo Luật Kinh doanh bất động sản 2014, môi giới chỉ là bên trung gian, không có quyền nhận tiền đặt cọc, trừ khi được ủy quyền.

👉 Nếu môi giới tự ý nhận cọc:

• Chủ nhà có thể không chịu trách nhiệm;

• Người mua phải khởi kiện trực tiếp môi giới để đòi tiền.

4. Trách nhiệm pháp lý khi nhận tiền đặt cọc thay người khác

4.1. Trách nhiệm hoàn trả hoặc phạt cọc

Theo Điều 328 BLDS 2015:

• Nếu bên được đại diện vi phạm, trách nhiệm phạt cọc thuộc về bên được đại diện;

• Người nhận tiền thay phải hoàn trả tiền theo chỉ đạo của bên ủy quyền.

4.2. Trách nhiệm cá nhân của người nhận tiền không hợp pháp

Nếu nhận tiền không có ủy quyền hợp pháp, người nhận tiền có thể:

• Phải hoàn trả tiền;

• Bồi thường thiệt hại;

• Thậm chí phát sinh trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu chiếm đoạt.

>>> Xem thêm: Đây là nội dung Thủ tục làm sổ đỏ được cập nhật mới nhất theo quy định 2025.

5. Ví dụ minh họa thực tế về nhận tiền đặt cọc thay người khác

Ví dụ thực tế:
Ông A nhờ em trai là ông B đứng ra nhận 400 triệu đồng tiền đặt cọc bán nhà, nhưng không lập giấy ủy quyền. Sau đó, ông A không bán nhà nữa và xảy ra tranh chấp.

Tòa án xác định:

• Ông B nhận tiền không có căn cứ đại diện hợp pháp;

• Buộc ông B hoàn trả tiền cọc cho bên mua;

• Trách nhiệm phạt cọc không ràng buộc ông A.

6. Kết luận

Việc nhận tiền đặt cọc thay người khác không bị cấm, nhưng chỉ hợp pháp khi có căn cứ đại diện hoặc ủy quyền hợp pháp. Nếu không đáp ứng điều kiện này, giao dịch tiềm ẩn rủi ro rất lớn và dễ phát sinh tranh chấp.

Để an toàn pháp lý:

• Nên lập giấy ủy quyền có công chứng;

• Ghi rõ phạm vi nhận tiền đặt cọc;

• Hạn chế giao tiền cho người trung gian không có thẩm quyền.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Dịch vụ dịch thuật lấy ngay sau 15 phút

>>> Mẫu hợp đồng mua bán xe ô tô, xe máy mới nhất 2025

>>> Danh sách địa chỉ văn phòng công chứng đáng tin cậy tại Hà Nội

>>> Thuê dịch vụ giúp doanh nghiệp tập trung kinh doanh cốt lõi

>>> Công chứng hợp đồng thế chấp tài sản đất thổ cư

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com