Trong các giao dịch dân sự như mua bán nhà đất, xe cộ hoặc thuê tài sản, việc đặt cọc là bước quan trọng nhằm bảo đảm việc thực hiện hợp đồng. Tuy nhiên, hình thức thanh toán tiền đặt cọc bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản lại tiềm ẩn những rủi ro nếu không được thực hiện đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ phân tích những lưu ý khi đặt cọc tiền mặt và chuyển khoản từ góc độ pháp lý để giúp bạn đảm bảo quyền lợi khi tham gia giao dịch.
>>> Xem thêm: Có thể hủy bỏ Hợp đồng đặt cọc khi chưa ký hợp đồng mua bán chính thức không?
1. Khái niệm đặt cọc và căn cứ pháp lý
Đặt cọc là gì?
Theo Điều 328 Bộ luật Dân sự 2015, đặt cọc là việc một bên giao cho bên kia một khoản tiền hoặc tài sản để đảm bảo việc giao kết hoặc thực hiện hợp đồng dân sự. Nếu một trong hai bên không thực hiện đúng cam kết, bên vi phạm sẽ phải chịu hậu quả theo thỏa thuận hoặc quy định của pháp luật.
Trích dẫn: “Đặt cọc là việc một bên (bên đặt cọc) giao cho bên kia (bên nhận đặt cọc) một khoản tiền hoặc tài sản có giá trị khác trong một thời gian để bảo đảm giao kết hoặc thực hiện hợp đồng dân sự.” (Khoản 1 Điều 328 Bộ luật Dân sự 2015)
2. Đặt cọc tiền mặt và chuyển khoản: nên chọn hình thức nào?
Ưu điểm và rủi ro của việc đặt cọc bằng tiền mặt
Ưu điểm
Thủ tục nhanh gọn, dễ dàng trao đổi trực tiếp
Phù hợp với các giao dịch có giá trị nhỏ hoặc cần xử lý gấp
Rủi ro
Khó chứng minh nếu không có biên nhận hoặc ghi âm, ghi hình
Dễ xảy ra tranh chấp khi bên nhận không thừa nhận việc đã nhận tiền
Bị hạn chế trong các giao dịch có giá trị lớn theo quy định pháp luật về thanh toán không dùng tiền mặt
Căn cứ pháp lý liên quan: Thông tư 09/2023/TT-NHNN hướng dẫn một số nội dung của Luật Phòng chống rửa tiền, yêu cầu các giao dịch có giá trị lớn nên thực hiện qua tài khoản ngân hàng để đảm bảo minh bạch.
Ưu điểm và rủi ro khi đặt cọc bằng chuyển khoản
Ưu điểm
Có sao kê làm bằng chứng pháp lý rõ ràng
Dễ truy xuất, kiểm tra thông tin khi có tranh chấp
Phù hợp với các giao dịch lớn, tránh rủi ro mang tiền mặt
Rủi ro
Ghi sai nội dung chuyển khoản có thể gây khó khăn về sau
Chuyển nhầm tài khoản không khôi phục được nếu bên nhận không hợp tác
Nếu không ghi rõ “nội dung đặt cọc” sẽ khó xác định mục đích giao dịch
3. Lưu ý pháp lý khi thực hiện đặt cọc tiền mặt và chuyển khoản
Hợp đồng đặt cọc nên lập thành văn bản
Dù luật không bắt buộc công chứng hay chứng thực hợp đồng đặt cọc, nhưng để phòng ngừa rủi ro và làm căn cứ giải quyết tranh chấp, việc lập hợp đồng bằng văn bản là rất cần thiết.
Theo Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015: “Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể. Trường hợp pháp luật có quy định hoặc các bên có thỏa thuận thì giao dịch phải được lập thành văn bản.”
Ghi rõ nội dung trong hợp đồng và khi chuyển khoản
Trong hợp đồng phải ghi rõ số tiền đặt cọc, hình thức thanh toán (tiền mặt hay chuyển khoản), thời gian thực hiện, điều kiện hoàn trả, phạt cọc.
Khi chuyển khoản, nên ghi đầy đủ nội dung như: “Đặt cọc mua nhà tại địa chỉ…, theo hợp đồng ngày…, của ông/bà…”
Chỉ giao tiền khi đã ký hợp đồng
Một số trường hợp bên bán yêu cầu đặt cọc trước khi ký hợp đồng, điều này dễ dẫn đến rủi ro. Người đặt cọc nên yêu cầu ký hợp đồng đặt cọc trước khi thanh toán tiền để xác lập rõ ràng nghĩa vụ của các bên.
Chứng cứ hợp lệ trong tranh chấp hợp đồng đặt cọc
Trong trường hợp xảy ra tranh chấp, biên nhận tiền, sao kê chuyển khoản, hợp đồng đặt cọc sẽ là chứng cứ quan trọng chứng minh giao dịch. Việc có đầy đủ chứng cứ giúp tòa án xử lý nhanh chóng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho bên bị vi phạm.
Đặt cọc tiền mặt và chuyển khoản đều là hình thức thanh toán hợp lệ theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, mỗi hình thức đều có những lợi thế và rủi ro riêng. Việc lập hợp đồng đặt cọc chặt chẽ, lựa chọn hình thức thanh toán phù hợp và lưu trữ đầy đủ chứng cứ sẽ giúp bạn hạn chế tối đa rủi ro khi tham gia giao dịch dân sự, đặc biệt là trong lĩnh vực bất động sản hoặc mua bán tài sản giá trị cao.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
