Trong thực tế giao dịch, không ít người vẫn chọn thỏa thuận bằng lời nói thay vì lập văn bản, dẫn đến nhiều tranh chấp khó xử lý. Đặc biệt, vấn đề hợp đồng chuyển nhượng miệng luôn gây tranh cãi về giá trị pháp lý và khả năng được tòa án công nhận. Khi xảy ra tranh chấp, bên mua thường rơi vào thế bất lợi vì không có chứng cứ rõ ràng. Bài viết dưới đây phân tích cơ sở pháp lý, điều kiện có hiệu lực và cách xử lý khi giao dịch chỉ được thỏa thuận bằng miệng.

>>> Xem thêm: Mất giấy tờ nhà, có cần đến văn phòng công chứng để làm lại?

1. Khái niệm và bản chất của hợp đồng chuyển nhượng miệng

Theo “Điều 385 Bộ luật Dân sự 2015”, hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Luật không bắt buộc mọi hợp đồng phải được lập thành văn bản; do đó, một hợp đồng bằng lời nói hoàn toàn có thể được xác lập về mặt hình thức.

Hợp đồng chuyển nhượng miệng là việc các bên đồng ý mua – bán, chuyển nhượng tài sản chỉ bằng lời nói, không lập văn bản, không công chứng (nếu pháp luật yêu cầu).

Tuy nhiên, không phải mọi loại tài sản đều được phép giao dịch bằng miệng.

>>> Xem thêm: Mẹo tiết kiệm chi phí khi làm thủ tục công chứng mua bán nhà

2. Hợp đồng chuyển nhượng miệng có giá trị khi nào?

Một hợp đồng bằng miệng chỉ có giá trị nếu đáp ứng 3 điều kiện theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”:

2.1. Chủ thể có năng lực hành vi dân sự

Các bên phải đủ tuổi, đủ năng lực nhận thức – làm chủ hành vi.

2.2. Nội dung và mục đích hợp pháp

Không vi phạm điều cấm, không trái đạo đức xã hội.

2.3. Hình thức không trái quy định pháp luật

Đây là điểm mấu chốt.

Luật Việt Nam cho phép giao kết bằng lời nói đối với tài sản không bắt buộc phải lập hợp đồng văn bản, ví dụ:

• Mua bán tài sản có giá trị nhỏ

• Giao dịch thông thường hàng ngày

• Một số thỏa thuận dân sự không yêu cầu công chứng, chứng thực

=> Như vậy, hợp đồng chuyển nhượng miệng chỉ có giá trị khi tài sản không thuộc nhóm phải lập văn bản hoặc công chứng.

>>> Xem thêm: 5 câu hỏi quan trọng nên hỏi trước khi làm Công chứng di chúc

3. Những trường hợp hợp đồng chuyển nhượng miệng vô hiệu

Theo pháp luật hiện hành, các giao dịch sau bắt buộc phải lập thành văn bản, thậm chí phải công chứng – chứng thực.

3.1. Chuyển nhượng quyền sử dụng đất

Theo “Điều 502 Bộ luật Dân sự 2015” và “Điều 167 Luật Đất đai 2013”, hợp đồng phải lập thành văn bản và công chứng/chứng thực.

→ Hợp đồng chuyển nhượng miệng đất đai chắc chắn vô hiệu.

3.2. Chuyển nhượng nhà ở

Theo “Điều 121 – 122 Luật Nhà ở 2014”: phải lập thành văn bản và công chứng/ chứng thực (trừ một số trường hợp đặc biệt).

3.3. Chuyển nhượng tài sản có đăng ký quyền sở hữu

Ví dụ: xe ô tô, xe máy, tàu thuyền…

Các hợp đồng này phải lập thành văn bản để thực hiện thủ tục sang tên.

3.4. Giao dịch có giá trị lớn nhưng không có chứng cứ

Dù luật không yêu cầu văn bản, nhưng nếu không chứng minh được đã giao tiền – giao tài sản, tòa có thể không công nhận.

>>> Xem thêm: Làm sao để xác minh quan hệ thừa kế pháp lý trong thừa kế

4. Tòa án có công nhận hợp đồng chuyển nhượng miệng không?

Tòa án vẫn có thể công nhận hợp đồng chuyển nhượng miệng nếu:

• Tài sản không thuộc diện bắt buộc lập văn bản

• Các bên đã thực hiện một phần hoặc toàn bộ cam kết (giao tiền, giao tài sản, giao giấy tờ)

• Có chứng cứ gián tiếp chứng minh giao dịch, như:

  • Tin nhắn

  • Ghi âm

  • Người làm chứng

  • Chuyển khoản ngân hàng

  • Video

  • Biên nhận viết tay

Theo “Điều 129 Bộ luật Dân sự 2015”, nếu hai bên đã thực hiện từ 2/3 nghĩa vụ, tòa có thể công nhận giao dịch dù sai hình thức (trừ các giao dịch bắt buộc phải công chứng, chứng thực).

5. Ví dụ minh họa

Ví dụ:
Anh A đồng ý bán cho anh B một chiếc điện thoại giá 12 triệu đồng (không cần văn bản). Hai bên thỏa thuận miệng, B chuyển khoản đủ tiền và nhận máy. Sau đó A đòi lấy lại tài sản, nói rằng giao dịch không có hiệu lực vì “không có hợp đồng giấy”.

→ Tòa án vẫn công nhận giao dịch vì:

• Không thuộc loại bắt buộc phải lập văn bản

• Có chứng cứ chuyển khoản

• B đã nhận tài sản → giao dịch đã hoàn thành

Ngược lại:
Nếu A bán miếng đất cho B bằng miệng, nhận 500 triệu rồi bỏ trốn → tòa án không công nhận giao dịch, vì luật yêu cầu hợp đồng đất đai phải lập thành văn bản và công chứng.

6. Khi hợp đồng chuyển nhượng miệng vô hiệu, phải làm gì?

Khi giao dịch vô hiệu, “Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015” quy định:

• Hai bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận

• Nếu không thể hoàn trả → hoàn trả bằng tiền

• Bên có lỗi phải bồi thường thiệt hại

Trong tranh chấp, người mua cần thực hiện:

6.1. Thu thập mọi chứng cứ liên quan

• Sao kê chuyển tiền

• Tin nhắn, ghi âm

• Hình ảnh giao nhận

• Người làm chứng

6.2. Gửi yêu cầu giải quyết tranh chấp trước

Thông báo cho bên kia yêu cầu thực hiện nghĩa vụ hoặc hoàn trả tiền.

6.3. Khởi kiện tại Tòa án

Nếu bên kia không hợp tác, người mua có thể khởi kiện tranh chấp hợp đồng hoặc yêu cầu tuyên giao dịch vô hiệu để đòi lại tiền.

7. Kết luận

Hợp đồng chuyển nhượng miệng có thể có giá trị pháp lý, nhưng chỉ trong giới hạn luật cho phép. Với các giao dịch lớn như đất đai, nhà ở, xe ô tô… việc thỏa thuận miệng gần như chắc chắn dẫn đến rủi ro và không được công nhận. Để bảo vệ quyền lợi của mình, người dân nên lập hợp đồng bằng văn bản, công chứng đầy đủ và lưu giữ chứng cứ trong mọi giao dịch.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Tách thửa đất do Nhà nước quản lý: Ai được phép làm?

>>> Tranh chấp đất liền kề: thủ tục đo đạc và xác minh mốc giới

>>> Văn phòng công chứng thứ 7 chủ nhật phù hợp người bận lịch hành chính

>>> Vì sao nên thuê dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói thay vì tự đi làm thủ tục?

>>> Tìm hiểu chi tiết về phí công chứng vay vốn ngân hàng và thế chấp tài sản

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com