Công chứng giấy tờ cho người già yếu, bệnh tật: Hỗ trợ đặc biệt
Người cao tuổi, đặc biệt là những người già yếu hoặc đang mắc bệnh, thường gặp khó khăn trong việc di chuyển để thực hiện các thủ tục hành chính, bao gồm cả việc công chứng giấy tờ. Nhận thấy điều này, pháp luật đã có những quy định đặc biệt nhằm hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhóm đối tượng này. Bài viết này sẽ đi sâu vào các quy định về công chứng cho người già yếu, bệnh tật, cung cấp căn cứ pháp lý, ví dụ minh họa và những hướng dẫn cần thiết để đảm bảo quyền lợi của họ.
>>> Xem thêm: Tiết kiệm thời gian, chi phí với văn phòng công chứng được nhiều người tin tưởng.
1. Cơ sở pháp lý và tầm quan trọng của việc hỗ trợ công chứng cho người già yếu, bệnh tật
Pháp luật Việt Nam luôn đề cao quyền và lợi ích hợp pháp của mọi công dân, đặc biệt là các đối tượng dễ bị tổn thương. Việc hỗ trợ công chứng cho người già yếu, bệnh tật không chỉ thể hiện tính nhân văn mà còn đảm bảo quyền tự do định đoạt tài sản, thực hiện các giao dịch dân sự của họ.
Các căn cứ pháp lý quan trọng bao gồm:
Luật Công chứng 2014: Khoản 2 Điều 42 quy định về nơi công chứng đối với người già yếu, không thể đi lại.
Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về năng lực hành vi dân sự, giao dịch dân sự, và các nguyên tắc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân.
Thông tư 01/2021/TT-BTP của Bộ Tư pháp hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật Công chứng.
Bảo vệ quyền lợi: Đảm bảo người già yếu, bệnh tật vẫn có thể thực hiện các giao dịch pháp lý quan trọng như làm di chúc, ủy quyền, chuyển nhượng tài sản mà không bị cản trở bởi tình trạng sức khỏe.
Phòng ngừa lừa đảo: Việc công chứng tại nhà hoặc bệnh viện dưới sự giám sát của công chứng viên giúp hạn chế rủi ro bị lợi dụng, lừa đảo đối với những người không thể tự bảo vệ mình.
Đảm bảo tính hợp pháp: Giao dịch được công chứng đúng quy định sẽ có giá trị pháp lý đầy đủ, tránh tranh chấp sau này.
2. Quy định về công chứng cho người già yếu, bệnh tật tại nhà, bệnh viện
Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc công chứng cho người già yếu, bệnh tật, pháp luật đã có những quy định đặc biệt về địa điểm công chứng.
2.1. Nơi công chứng đặc biệt
Khoản 2 Điều 42 Luật Công chứng 2014 quy định về nơi công chứng như sau:
“Công chứng viên có thể thực hiện công chứng ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại được, người đang bị tạm giữ, tạm giam, thi hành án phạt tù hoặc có lý do chính đáng khác không thể đến trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng.”
Điều này có nghĩa là, người già yếu, bệnh tật hoặc những người có lý do chính đáng không thể đến trực tiếp Phòng/Văn phòng Công chứng có quyền yêu cầu công chứng viên đến tận nơi ở (tại nhà riêng) hoặc nơi điều trị (tại bệnh viện) để thực hiện việc công chứng.
2.2. Điều kiện và thủ tục yêu cầu công chứng tại nhà/bệnh viện
Để yêu cầu công chứng tại nhà hoặc bệnh viện, người yêu cầu công chứng (hoặc người thân của họ) cần thực hiện các bước sau:
Bước 1: Liên hệ tổ chức công chứng: Trực tiếp liên hệ Phòng Công chứng hoặc Văn phòng Công chứng gần nhất, hoặc nơi mà bạn tin tưởng. Thông báo rõ về tình trạng sức khỏe của người yêu cầu công chứng và mong muốn được công chứng ngoài trụ sở.
Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ: Chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ cần thiết cho giao dịch dự kiến (ví dụ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ hộ khẩu, CMND/CCCD của người yêu cầu công chứng và các bên liên quan, dự thảo di chúc/hợp đồng…). Ngoài ra, cần có các giấy tờ chứng minh tình trạng già yếu, bệnh tật (ví dụ: sổ khám bệnh, giấy ra viện, xác nhận của y bác sĩ hoặc chính quyền địa phương).
Bước 3: Công chứng viên xem xét và sắp xếp: Công chứng viên sẽ xem xét yêu cầu, kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ và sắp xếp thời gian, địa điểm cụ thể để đến công chứng. Công chứng viên sẽ đến tận nơi để xác minh thông tin, đảm bảo người yêu cầu công chứng minh mẫn, tự nguyện và làm chủ được hành vi của mình.
Bước 4: Thực hiện công chứng: Tại địa điểm được yêu cầu, công chứng viên sẽ tiến hành các thủ tục công chứng như thông thường: đọc lại văn bản, giải thích rõ quyền và nghĩa vụ, chứng kiến việc ký kết và đóng dấu.
3. Các lưu ý quan trọng khi công chứng cho người già yếu, bệnh tật
Việc công chứng cho người già yếu, bệnh tật có những đặc thù riêng cần được lưu ý để đảm bảo tính hợp pháp và quyền lợi của các bên:
3.1. Đảm bảo năng lực hành vi dân sự
Đây là yếu tố quan trọng nhất. Công chứng viên có trách nhiệm xác định rõ người yêu cầu công chứng có minh mẫn, tỉnh táo và làm chủ được hành vi của mình tại thời điểm ký kết hay không. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ về năng lực hành vi dân sự (ví dụ: người bệnh đang trong tình trạng hôn mê, mất ý thức hoặc bị ảnh hưởng bởi thuốc), công chứng viên có thể từ chối công chứng hoặc yêu cầu có giám định y khoa.
Trong một số trường hợp, công chứng viên có thể yêu cầu sự có mặt của nhân chứng độc lập (không phải người thừa kế hoặc người có quyền lợi liên quan) để xác nhận ý chí tự nguyện của người yêu cầu công chứng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các giao dịch như di chúc hoặc tặng cho tài sản có giá trị lớn.
3.3. Chi phí công chứng cho người già ngoài trụ sở
Chi phí công chứng ngoài trụ sở sẽ cao hơn so với công chứng tại trụ sở của tổ chức công chứng, bởi vì phải cộng thêm chi phí đi lại và các chi phí khác theo thỏa thuận giữa công chứng viên và người yêu cầu công chứng. Mức thu phí này phải được niêm yết công khai hoặc thỏa thuận rõ ràng trước khi thực hiện.
3.4. Chuẩn bị tâm lý và sắp xếp không gian công chứng cho người già
Người thân cần chuẩn bị tâm lý cho người bệnh, giải thích rõ về thủ tục để họ không bị lo lắng. Đồng thời, sắp xếp không gian yên tĩnh, đủ ánh sáng và tiện nghi để công chứng viên có thể làm việc hiệu quả.
4. Ví dụ minh họa thực tế
Bà Hoa, 85 tuổi, đang nằm điều trị tại Bệnh viện X do bệnh nặng. Bà muốn lập di chúc để phân chia tài sản cho các con. Tuy nhiên, bà không thể di chuyển đến Phòng Công chứng.
Gia đình bà Hoa đã thực hiện các bước sau để yêu cầu công chứng cho người già yếu tại bệnh viện:
Liên hệ Phòng Công chứng Y: Con trai bà Hoa đã gọi điện đến Phòng Công chứng Y và trình bày tình hình của mẹ mình, mong muốn công chứng di chúc tại bệnh viện.
Chuẩn bị hồ sơ: Gia đình chuẩn bị bản gốc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà Hoa, sổ hộ khẩu, CMND của bà và dự thảo di chúc. Đồng thời, họ cũng xin giấy xác nhận tình trạng sức khỏe và khả năng nhận thức của bà Hoa từ bác sĩ điều trị.
Công chứng viên đến bệnh viện: Sau khi kiểm tra sơ bộ hồ sơ và thống nhất thời gian, công chứng viên từ Phòng Công chứng Y đã đến bệnh viện. Tại phòng bệnh, trước sự chứng kiến của người thân và bác sĩ (nhân chứng), công chứng viên đã đọc rõ nội dung di chúc, giải thích các điều khoản và xác nhận bà Hoa hoàn toàn minh mẫn, tự nguyện ký tên vào di chúc.
Hoàn tất thủ tục: Công chứng viên đã ký, đóng dấu vào di chúc và thu phí theo quy định. Di chúc này sau đó được lưu trữ tại Phòng Công chứng Y, đảm bảo giá trị pháp lý cho việc phân chia tài sản của bà Hoa sau này.
>>> Xem thêm: Bạn muốn biết chi phí thực tế khi công chứng giấy tờ là bao nhiêu?
5. Kết luận
Việc công chứng cho người già yếu, bệnh tật tại nhà hoặc bệnh viện là một sự hỗ trợ đặc biệt của pháp luật, nhằm đảm bảo quyền lợi và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho họ trong các giao dịch dân sự. Người thân và bản thân người cao tuổi cần nắm rõ các quy định này để chủ động yêu cầu và phối hợp với công chứng viên. Luôn đảm bảo năng lực hành vi dân sự tại thời điểm ký kết và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ là chìa khóa để giao dịch được thực hiện thành công và có giá trị pháp lý cao.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
